Alcohol is ongezond! Dat wist je waarschijnlijk al, toch? Maar om je wat meer van informatie te voorzien is het wellicht handig om de achtergronden hiervan te kennen en hierover te lezen.
Achtergronden
‘ALCOHOL MAAKT MEER KAPOT DAN JE LIEF IS’ was de aftrap van een alcoholcampagne in 1986.
Hoewel we als maatschappij al heel wat jaren erop worden gewezen via campagnes zoals deze dat alcohol schadelijk is voor het menselijk lichaam, blijven we toch massaal alcohol nuttigen. Waarom is dat? Er zijn een aantal verschillende redenen te noemen waarom mensen alcohol drinken.
Wanneer je alcohol drinkt uit gewoonte of zelfs verslaving, is het belangrijk om hiervoor professionele hulp in te schakelen. Neem hiervoor contact op met je huisarts om verdere stappen te bespreken.
Wanneer je het moeilijk vindt een inschatting te maken of jouw alcoholgebruik problematisch is, of niet, kun je jezelf enkele vragen stellen die jouw alcoholgebruik inzichtelijk maken.
Hiervoor kun je zogenaamde ‘screeningsinstrumenten’ gebruiken:
https://www.trimbos.nl/wp-content/uploads/2022/10/Screeningsinstrument-Kort-AUDIT-C.pdf
Heb je je ooit wel eens afgevraagd wat je drinkt wanneer je een wijntje, biertje, of een glas sterke drank nuttigt? En minstens zo belangrijk, heb je je wel eens afgevraagd wat alcohol doet met jouw lichaam?
We hebben een aantal belangrijke zaken over alcohol zaken voor jou op een rijtje gezet.
Feiten en cijfers over alcoholgebruik
Bijna 8 van de 10 Nederlanders van 18 jaar en ouder (77,5%) drinkt weleens alcohol (cijfers 2022). 43,5% van de volwassen bevolking houdt zich aan het advies van de Gezondheidsraad en drinkt geen of weinig alcohol. Ruim 1 op de 15 (6,5%) volwassen Nederlanders drinkt overmatig en 8,3% is een zware drinker (bron Trimbosinstituut).
Het percentage van de volwassen bevolking dat geen alcohol drinkt of niet meer dan één glas per dag, is gestegen van 37,4% in 2014 naar 41,5% in 2019 en nam in 2020 verder toe naar 44,4%. Sindsdien is het gestabiliseerd rond de 44%.
Het percentage overmatige drinkers is gedaald van 9,9% in 2014 naar 8,5% in 2019 en is in 2020 verder gedaald naar 6,9%. In 2022 drinkt 6,5% van de volwassenen overmatig.
Zwaar drinken blijft sinds 2014 schommelen rond de 8 á 9%
Mensen die overmatig drinken: meer dan 14 glazen alcohol per week (vrouwen), of meer dan 21 glazen per week (mannen).
Mensen die zwaar drinken: minstens een keer per week minimaal 4 glazen alcohol op een dag (vrouwen), of minstens een keer per week minimaal 6 glazen alcohol op een dag (mannen)
Jongeren van 18 tot en met 24 drinken relatief vaak overmatig (bijna 13%). Daarna neemt het overmatig drinken af tot 3,6% onder de 40-49-jarigen, waarna het weer iets lijkt toe te nemen.
Zwaar drinken neemt af met het stijgen van de leeftijd, met name jongvolwassenen van 18 t/m 24 jaar drinken vaak zwaar (ruim 1 op de 5).
Voor verdere informatie over feiten en cijfers willen we je graag verwijzen naar:
https://www.trimbos.nl/kennis/cijfers/alcohol/#volwassenen
Hoe verloopt het afbraakproces van alcohol in het menselijk lichaam
Het afbraakproces van alcohol in het menselijk lichaam verloopt in verschillende stappen.
Absorptie: Nadat alcohol via de mond is ingenomen, wordt het snel geabsorbeerd in de bloedbaan in de maag en dunne darm. Ongeveer 20% van de alcohol wordt geabsorbeerd in de maag en de resterende 80% in de dunne darm.
Distributie: Het alcoholhoudende bloed stroomt door het hele lichaam en bereikt alle organen en weefsels. De hoeveelheid alcohol in het bloed wordt gemeten als bloedalcoholgehalte (BAC).
Metabolisme: De lever is het belangrijkste orgaan dat verantwoordelijk is voor de afbraak van alcohol. Het metabolisme van alcohol vindt voornamelijk plaats in de levercellen met behulp van enzymen, met name alcoholdehydrogenase (ADH) en aldehyde-dehydrogenase (ALDH). ADH zet alcohol om in acetaldehyde, een toxisch bijproduct, en ALDH zet vervolgens acetaldehyde om in azijnzuur.
Eliminatie: Nadat alcohol is gemetaboliseerd in de lever, wordt het overblijvende azijnzuur verder gemetaboliseerd en uitgescheiden via verschillende routes. Ongeveer 90% van de alcohol wordt geëlimineerd via de lever en 10% wordt uitgescheiden via urine, ademhaling en zweet.
De snelheid waarmee alcohol wordt afgebroken varieert van persoon tot persoon en kan beïnvloed worden door verschillende factoren, zoals geslacht, leeftijd, gewicht, leverfunctie en het gebruik van andere medicijnen. Over het algemeen wordt alcohol afgebroken met een snelheid van ongeveer 0,1 tot 0,2 promille per uur.
Welk afbraakproducten bij de verwerking van alcohol zijn verantwoordelijk voor de nadelige gezondheidseffecten na inname van alcohol
De belangrijkste afbraakproducten van alcohol zijn acetaldehyde en azijnzuur. Deze stoffen zijn verantwoordelijk voor een groot aantal nadelige gezondheidseffecten na de inname van alcohol.
Acetaldehyde is een toxische stof die schade kan veroorzaken aan verschillende organen, waaronder de lever, de hersenen, het hart, de huid en het maag-darmkanaal. Het kan leiden tot ontstekingen, celdood en de vorming van littekenweefsel in de lever, wat kan leiden tot alcoholische leverziekte. Acetaldehyde kan ook de hersenen beschadigen door het beïnvloeden van de neurotransmitters en het veroorzaken van oxidatieve stress. Dit kan leiden tot cognitieve achteruitgang, geheugenproblemen en zelfs neurodegeneratieve aandoeningen zoals dementie.
Hieronder volgt een opsomming van bekende schadelijke effecten op de het menselijk lichaam door de stof acetaldehyde.
1. Schade aan het centrale zenuwstelsel (CZS): Acetaldehyde kan het CZS beschadigen en leiden tot cognitieve achteruitgang en geheugenverlies.
2. Leverbeschadiging: Acetaldehyde wordt geproduceerd tijdens de afbraak van alcohol in de lever en kan bij overmatig drinken leiden tot leverschade.
3. Kanker: Acetaldehyde is geclassificeerd als een carcinogeen en kan bij langdurige blootstelling kanker veroorzaken.
4. Irritatie van de luchtwegen: Acetaldehyde kan irritatie van de luchtwegen veroorzaken bij inademing van hoge concentraties.
5. Misselijkheid en braken: Acetaldehyde kan misselijkheid en braken veroorzaken, vooral bij hoge concentraties.
6. Hoofdpijn: Acetaldehyde kan hoofdpijn veroorzaken bij sommige mensen, vooral als ze gevoelig zijn voor alcohol.
7. Hartkloppingen: Acetaldehyde kan tijdelijke hartkloppingen veroorzaken, vooral bij mensen die gevoelig zijn voor alcohol.
8. Flauwvallen: Bij hoge concentraties kan acetaldehyde flauwvallen veroorzaken.
Het is belangrijk om op te merken dat acetaldehyde niet alleen in alcohol voorkomt, maar ook in sommige voedingsmiddelen en sigarettenrook. Mensen kunnen ook gevoelig zijn voor acetaldehyde, wat betekent dat ze sneller en heviger op het chemicaliën reageren dan anderen.
Azijnzuur is een ander afbraakproduct van alcohol dat verantwoordelijk is voor de nadelige gezondheidseffecten. Hoewel azijnzuur over het algemeen als minder toxisch wordt beschouwd dan acetaldehyde, kan het nog steeds schadelijke effecten hebben op het lichaam. Het kan bijvoorbeeld de maagwand irriteren en ontstekingen veroorzaken, wat kan leiden tot gastritis of maagzweren. Azijnzuur kan ook de werking van verschillende enzymen verstoren, waaronder enzymen in de darmen die betrokken zijn bij de opname van voedingsstoffen. Dit kan leiden tot malabsorptie en voedingstekorten.
Daarnaast kunnen andere afbraakproducten van alcohol, zoals vrije radicalen en acetaat, ook bijdragen aan de nadelige gezondheidseffecten van alcohol. Deze stoffen kunnen oxidatieve stress veroorzaken en schade aan cellen en weefsels veroorzaken, wat kan leiden tot ontstekingen en verschillende ziekten.
Salsolinol is een organische verbinding die ontstaat door de reactie van dopamine, een neurotransmitter in de hersenen, met acetaldehyde. Dopamine wordt normaal gesproken afgebroken door het enzym monoamineoxidase (MAO). Echter wanneer er een verhoogde hoeveelheid acetaldehydeaanwezig is, door bijvoorbeeld overmatig alcoholgebruik, kan remming van MAO optreden waardoor dopamine niet volledig wordt afgebroken. Daardoor kan dopamine met acetaldehyde reageren en salsolinol vormen. Salsolinol kan dan weer op zijn beurt worden omgezet in verschillende metabolieten, zoals THP, welke geassocieerd worden met neurotoxiciteit en verslavingspotentie van alcohol.
Het is belangrijk op te merken dat de ernst van de nadelige gezondheidseffecten afhankelijk is van verschillende factoren, zoals de hoeveelheid alcohol die wordt geconsumeerd, de frequentie van consumptie, genetische aanleg en individuele gevoeligheid.
Waarom is het belangrijk dat u bewust wordt gemaakt van de negatieve effecten van het gebruik van alcohol?
Hoewel de meesten van u wellicht wel eens een ‘kater’ heeft gehad welke natuurlijk een zeer vervelend resultaat is van een avondje stappen, zijn de nadelige effecten van het gebruik van alcohol op langere termijn minder bekend. Daarom volgt hier een opsomming.
Gezondheid
Alcoholgebruik kan leiden tot een breed scala aan gezondheidsproblemen, waaronder leverziekten, hartproblemen, verhoogd risico op verschillende vormen van kanker, geheugenverlies en mentale gezondheidsproblemen zoals depressie en angststoornissen. Bewustwording van deze negatieve effecten kan u helpen om gezondere keuzes te maken en uw algehele welzijn te verbeteren.
Veiligheid
Alcoholgebruik kan de oordeelsvaardigheid, coördinatie en reactietijd aantasten, wat kan leiden tot ongelukken, verwondingen en zelfs overlijden. Bewustwording van de negatieve effecten kan u aanmoedigen om verantwoordelijk te drinken, uw alcoholconsumptie te matigen en alternatieven te overwegen, zoals het nemen van alcoholvrije drankjes, het nemen van een taxi of het hebben van een aangewezen chauffeur (BOB).
Verslaving
Alcoholmisbruik kan leiden tot verslaving, waardoor u afhankelijk wordt van alcohol en moeite heeft om te stoppen met drinken, zelfs als u negatieve gevolgen ervaart. Bewustwording van de negatieve effecten kan u helpen om de risico's van verslaving beter te begrijpen waardoor u wordt aangemoedigd om hulp te zoeken voordat alcoholgebruik uw leven beheerst.
Sociale gevolgen
Overmatig alcoholgebruik kan leiden tot problemen in relaties, op het werk of op school. Het kan leiden tot verminderde productiviteit, conflicten, geweldpleging en andere negatieve sociale gevolgen. Bewustwording van deze effecten kan u helpen om uw drinkgedrag te heroverwegen en gezondere relaties en omgevingen te bevorderen.
Kortom, bewustwording van de negatieve effecten van alcoholgebruik kan u helpen om weloverwogen keuzes te maken en uw gezondheid, veiligheid en welzijn te verbeteren. Het kan ook bijdragen aan het creëren van een bewustere en verantwoordelijkere drinkcultuur in de samenleving.
‘7 dingen die je moet weten over alcohol - YouTube’
Farmacoloog internist (Dr. C. Kramers)
De schade die alcohol kan aanrichten in jouw lijf - YouTube
Psychiater en Maagdarmlever arts (Dr.Arnt Schellekens, Dr. Eric Tjwa)
Heeft het zin om een maand geen alcohol te drinken? - YouTube
Hieronder volgt nogmaals een opsomming van de schadelijke effecten van alcohol.
Risico’s op korte termijn:
Alcoholvergiftiging
Black-out of geheugenverlies
Ontremming, gevaarlijk of agressief gedrag
Out gaan
Slechte nachtrust
Kater, hoofdpijn & misselijkheid
Risico’s op lange termijn:
Leverschade
Verslechterd geheugen
Ontstoken maagslijmvlies
Hersenschade of Korsakov
Grotere kans op kanker
Gewichtsafname of toename
Sociale problemen
Verslaving:
Alcohol is zowel geestelijk als lichamelijk verslavend.
Bij plotseling stoppen met gebruik kunnen er ontwenningsverschijnselen ontstaan.
Er ontstaat tolerantie. Als je regelmatig drinkt nemen de effecten bij eenzelfde hoeveelheid alcohol af.
Verwijzingen naar de literatuur over de schadelijke effecten van alcohol op verschillende orgaansystemen:
Alcohol en leverziekte.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20868231/
Alcohol en dementie.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23347747/
Alcohol en levercirrose.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22230269/
Alcohol en kanker.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21864055/
Alcohol en hart en vaatziekten.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28057245/
Alcohol en huidkanker.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19778305/
Hoe kunt u zelf al de risico’s beperken:
Drink met mate, of liever gezegd drink helemaal niet! En als u besluit te drinken, drink dan niet meer dan 1 glas alcohol per dag en zorg voor minimaal 2 alcoholvrije dagen per week.
Drink alleen in je vrije tijd
Wissel alcohol af met water of fris.
Drink voor je plezier en niet om problemen weg te drinken of uit gewoonte.
Let op het tempo van je mede-drinkers en probeer niet als eerste je glas leeg te hebben.
Zeg af een toe eens nee tegen een drankje of een rondje.
Begin niet voor je 18e met alcohol drinken.
Let op veilig vrijen onder invloed.
Niet in combinatie met andere middelen gebruiken.
Niet deelnemen aan het verkeer.
Drink niet als je zwanger bent of wilt worden.Niet gebruiken bij medische problemen of gebruik medicatie. Twijfel je? Neem dat contact op met je huisarts/medisch specialist.
Bron: Jellinek
Met een zogenaamde ‘gebruikstest alcohol’, kunt u nagaan of u riskant gebruikt. Deze test is een indicatie en geen diagnose. Voor een diagnose kunt u beter een afspraak maken met uw huisarts of bijvoorbeeld een afspraak maken met de jellinek kliniek. Deze gebruikstest is te vinden via de volgende link:
https://www.jellinek.nl/informatie-over-alcohol-drugs/test-je-kennis/gebruikstesten/
Bron: Jellinek
Alcoholpreventieakkoord
Dat er ook landelijk aandacht is voor de schadelijke effecten voor het menselijk lichaam door het gebruik van alcohol bewijst het alcoholpreventie akkoord. Hierbij is het ministerie van volksgezondheid in gesprek gegaan met de alcohollobby.
In het alcoholpreventieakkoord van 2018 staan verschillende maatregelen en afspraken die zijn gemaakt om problematisch alcoholgebruik in Nederland te verminderen. Enkele belangrijke punten uit het akkoord zijn:
1. Waarschuwende labels op alcoholhoudende drank: Drankproducenten zullen de komende jaren labels op hun producten plaatsen met waarschuwingen over de schadelijke effecten van alcohol.
2 Korting op alcohol op bij supermarkten en slijterijen: Supermarkten en slijterijen zullen geen korting of promoties meer aanbieden op alcoholhoudende dranken.
3. Beperking van reclame voor alcohol: Er worden strengere regels gesteld aan de reclame voor alcoholhoudende dranken, met name gericht op jongeren.
4. Aanpakken van overmatig alcoholgebruik bij jongeren: Er komt een landelijke leeftijdsgrens voor de verkoop van alcoholhoudende dranken van 18, jaar en er worden strengere controles op naleving van deze regels uitgevoerd.
5. Versterken van de kennis over alcohol en gezondheid: Er zal meer aandacht worden besteed aan voorlichting over de risico's van alcoholgebruik, zowel voor jongeren als voor volwassenen.
Het alcoholpreventieakkoord is een samenwerking tussen het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, de Vereniging Nederlandse Gemeenten, maatschappelijke organisaties en de alcoholbranche.
https://www.trimbos.nl/kennis/alcohol/preventieakkoord-problematisch-alcoholgebruik/
Alcohol en media
https://www.bnnvara.nl/joop/artikelen/gezondheidsadvies-drink-maximaal-twee-glazen-alcohol-per-week
https://www.bbc.com/news/world-us-canada-64311705
https://www.kwf.nl/waar-kun-je-kanker-van-krijgen/alcohol-en-je-gezondheid